پروستات

پروستات چیست؟

پروستات یک عضو از اعضای بدن در تمام آقایان میباشد. در نتیجه این جمله که بیماران گاهی عنوان میکنند “من پروستات دارم” عملا جمله اشتباهی میباشد. چون تمام آقایان این عضو را دارا میباشند. این غده بر روی مجرای ادراری آقایان و بلافاصله پایینتر از مثانه قرار دارد و در حقیقت بخشی از مجرای ادراری آقایان محسوب میشود. وظیفه پروستات در بدن آقایان ترشح موادی در مایع منی میباشد. برداشتن این عضو در سنین بالا به وسیله جراحی ضرر خاصی برای بیمار ندارد چرا که عموما تا این سن و سال بیمار فرزندآوری را انجام داده است.

غده پروستات

سایز طبیعی پروستات حدود 20 سی سی یا همان 20 گرم میباشد. توجه داشته باشیم که این سایز برای یک جوان بالغ میباشد و طبیعی است که سالانه و با افزایش سن پروستات بزرگ و بزرگتر بشود. در سنین حدود 70 و 80 سالگی تقریبا 70 یا 80 درصد آقایان بزرگی خوشخیم پروستات را تجربه میکنند. اما نکته مهمی که همینجا باید به آن اشاره کنم اینست که بیماران زیادی در حدود 40 سالگی و با نگرانی به ما اورولوژیستها مراجعه میکنند و از سونوگرافی که برای چکاپ انجام داده اند نگران میباشند چرا که در گزارش سونوگرافی عنوان شده که سایز پروستات بزرگتر از نرمال و مثلا 30 گرم میباشد. جواب اورولوژیست به این نگرانی این است که صرفا سایز پروستات برای ما ارزشی ندارد و اگر فرد هیچ مشکلی در دفع ادرار ندارد، این سایز کوچکترین اهمیتی برای اورولوژیست ندارد. همانطور که بالاتر عنوان شد اعتقاد ما اورولوژیستها بر اینست که پروستات به شکل طبیعی طی سالها بزرگ میشود و هر بزرگی به معنای نیاز به دارو یا جراحی نمیباشد.

پیشگیری از بزرگ شدن پروستات

سوال شایع دیگر در مورد پروستات از ما به عنوان متخصص اورولوژی اینست که چکار کنیم تا بزرگ شدن پروستات پیشگیری کنیم. جواب دکتر مجتبی عاملی اورولوژیست تهران به این عزیزان این است که تقریبا هیچ راه بی ضرری برای جلوگیری از بزرگی خوشخیم پروستات وجود ندارد چرا که این بزرگ شدن فقط به افزایش سن مربوط است. اما اگر فردی قبل از بلوغ به هر دلیلی هر دو بیضه خود را از دست داده باشد و به قول معروف اخته شده باشد هرگز به بزرگی پروستات دچار نخواهد شد. در نتیجه فلسفه این گفته بنده که راه بی ضرری وجود ندارد اینجا مشخص میشود.

سرطان پروستات

پیشگیری از سرطان پروستات

اما بعضی بیماران از بنده به عنوان متخصص اورولوژی برای پیشگیری از سرطان پروستات میپرسند. در جواب این عزیزان ما اورولوژیست ها اعتقاد داریم که با ترک سیگار ، داشتن رابطه جنسی سالم و زیاد مثلا هر روز و همچنین مصرف میوه جات و سبزیجات تازه میتوان جلوی سرطان پروستات را گرفت و به آن مبتلا نشد. عدم مصرف فست فودها و غذاهای سرخ کردنی و کبابی هم توصیه میشود. مصرف گوجه فرنگی هم ممکن است برای پیشگیری از سرطان پروستات تا حدودی موثر باشد ولی قطعیت آن به اثبات نرسیده است.

علائم بزرگی پروستات چیست؟

اورولوژیست خوب به درستی میداند که دفعات زیاد دفع ادرار در طی روز و بیدار شدن مکرر از خواب برای دفع ادرار علائم اصلی بزرگی پروستات میباشد. دقت داشته باشید که فرد سالم در طی خواب شبانه نباید برای ادرار کردن بیدار شود و ما اورولوژیستها حتی یک بار بیدار شدن از خواب برای ادرار را غیرطبیعی میدانیم. از دیگر علائم بزرگی پروستات کاهش قدرت ادرار، تاخیر در شروع ادرار، قطع و وصل شدن جریان ادرار، احساس ادرار باقیمانده بعد از پایان ادرار و فوریت در دفع ادرار که گاهی منجر به خیس کردن بیمار هم میشود. بعضی بیماران هم بدلیل سوزش ادرار به اورولوژیست مراجعه میکنند.

درمان بزرگی پروستات (خوشخیم)

در بیمارانی که علائم فوق الذکر را دارند باید درمان دارویی شروع شود. درمانهای دارویی شامل چند گروه دارویی میباشند.

1. درمان دارویی بزرگی پروستات – گروه اول که ما اورولوژیست ها در خط اول تجویز میکنیم آلفابلاکرها هستند این داروها با شل کردن عضلات پروستات و گردن مثانه باعث تسهیل در خروج ادرار بیماران میشوند.
2. مهارکننده های آنزیم مبدل تستوسترون – گروه دوم مهارکننده های آنزیم مبدل تستوسترون هستند که در طول زمان اثراتشان مشخص میشود یعنی حداقل 3 ماه طول میکشد ولی باعث کوچکتر شدن پروستات میشوند البته ناگفته نماند بدلیل کاهش شدید میل جنسی بعضی بیماران تمایلی به مصرف این دارو ندارند.
3. درمان گیاهی بزرگی پروستات – گروه سوم هم ذاروهای گیاهی هستند. این گیاهان شامل عصاره نخل اره ای و تخم کدو و گزنه و امثالهم میباشند. بعضی از این داروها در درمان پروستات خوشخیم به اندازه داروهای شیمیایی و حتی بیشتر موثر میباشند و بیماران رضایت کامل دارند.

جراحی پروستات

اما چه موقع یک اورولوژیست پیشنهاد “جراحی پروستات” را به بیمار میدهد؟

در بیمارانی که علیرغم درمان دارویی هیچ بهبودی حاصل نمیشود و علائم پروستات برای بیمار بسیار آزاردهنده است باید برای جراحی بیمار اقدام کرد. مواردی که بیمار دچار احتباس ادراری ناشی از بزرگی پروستات شده است و نیازمند سوند دائمی برای تخلیه ادرار است باید برای جراحی به اورولوژیست مراجعه کند. داشتن سنگ مثانه نشانه ای از بزرگی بیش از حد پروستات و عمل جراحی آن است. ورم کلیه ها و خونریزی ادراری و عفونت مکرر ادراری هم از موارد نیازمند جراحی پروستات محسوب میشوند. البته اینها تمام موارد نیازمند جراحی نیستند و ممکن است موارد تخصصی دیگری هم باشد که در این فرصت امکان بحث نیست.

عوارض جراحی پروستات

نگرانی شایع بیماران که با ما اورولوژیستها در میان میگذارند عوارض جراحی پروستات است. بسیاری بیماران ادعا میکنند که در پیرامون خود افرادی را میشناسند که بدنبال جراحی پروستات دچار بی اختیاری کامل ادراری شده اند و در نتیجه از عمل جراحی پروستات خود اصلا رضایت ندارند. جواب دکتر عاملی به عنوان اورولوژیست به این عزیزان این است که اولا باید بدانند آن بیماران پروستات خوشخیم داشته اند یا بدخیم؟ چرا که جراحی سرطان پروستات از جراحی معمول پروستات کاملا متفاوت است و بدلیل ریشه کنی کامل غده پروستات احتمال این عارضه هم بسیار بیشتر است. ثانیا اگر عمل با رعایت اصول خود انجام شود احتمال بروز این عارضه بسیار ناچیز است در نتیجه این را نباید به حساب تمام جراحان و جراحی ها گذاشت. ثالثا باید احتمال بسیار کم این عارضه که قطعا در کمتر از 1 درصد جراحیها رخ میدهد با احتمال آسیب کلیه ها و نیاز به دیالیز در صورت عدم جراحی پروستات مقایسه کرد. طبیعی است که وقتی این مقایسه سودمندی و ضرر را انجام دهیم به راحتی عارضه جراحی را خواهیم پذیرفت.

چه روشهایی برای جراحی پروستات بزرگ و خوشخیم وجود دارد؟

ما اورولوژیستها عموما دو روش شایع برای جراحی پروستات بزرگ و خوشخیم داریم.

• روش اول روش لیزری (TURP)
• روش دوم جراحی باز

روش TURP را عموما به نام روش لیزری میشناسند. در این روش با دوربین از نوک مجرا وارد میشویم و پروستات را از داخل مجرا میتراشیم و تراشها را با شستشو خارج میکنیم. در روش جراحی باز یک برش زیر شکم شبیه برش سزارین در خانمها میدهیم و بعد از باز کردن مثانه به پروستات میرسیم و آن را خارج میکنیم. در مواردی که پروستات کمتر از 75 گرم باشد معمولا TURP توسط اورولوژیست انجام میشود و برای پروستات های بزرگتر روش جراحی باز انجام میشود. بیماران عزیز دقت داشته باشند که هیچ کدام از این دو روش بر دیگری ارجحیت خاصی ندارد و این صرفا با نظر اورولوژیست مربوطه انتخاب میشود. هر دو روش فواید و مضرات خود را دارند و قطعا جراح اورولوژیست بر اساس علم و توانایی خود یکی را برای بیمار انتخاب و انجام میدهد.

سوالات مرتبط با پروستات و راههای پیشگیری از سرطان پروستات :

• آقایان از چه سنی باید چکاپ پروستات را انجام دهند؟

اصولا در افرادی که سابقه خانوادگی سرطان پروستات ندارند از 50 سالگی باید چکاپ انجام شود، این چکاپ با تست خونیه PSA خواهد بود، اما اگر سابقه خانوادگی سرطان پروستات وجود دارد باید از 40 سالگی چکاپ انجام شود.

• برای پیشگیری از سرطان پروستات چه کاری انجام دهیم؟

عدم مصرف سیگار و داشتن مقاربت زیاد و رژیم غذایی مدیترانه ای مواردی هستند که اثبات شده اند.

• از کجا بفهمیم سرطان پروستات بدخیم است یا خوش خیم؟

سرطان پروستات که همانطور که از اسم آن پیداست کاملا بدخیم است، اما درجه بدخیمی سرطان با نمونه برداری و بررسی بافت شناسی مشخص میشود.

• درمان سرطان پروستات چیست؟

درمان بر اساس شرایط بیمار و میزان گستردگی تومور متفاوت است،هم میشود با جراحی درمان کرد و هم میتوان با رادیوتراپی درمان کرد.

• کسانی که سابقه عفونت پروستات دارند امکان سرطان پروستات در آن ها بیشتر است؟

خیر اصلا چنین چیزی اثبات نشده است،حتی در بعضی مقالات عنوان شده که کسانی که عفونت پروستات داشته اند کمتر هم دچار سرطان پروستات شده اند.

• سرطان پروستات می تواند ارثی باشد؟

بله دقیقا در بعضی خانواده ها بیشتر رخ میدهد،برای همین باید در این خانواده ها آقایان زودتر و بیشتر چکاپ شوند.

• آیا بعد از جراحی سرطان پروستات، سرطان پروستات به طور کامل از بین می رود یا احتمال عود سرطان پروستات دوباره وجود دارد؟

همیشه احتمال عود هست،اما اگر تومور در پاتولوژی بعد عمل اعلام شود که کامل خارج شده است احتمال عود سرطان پروستات بسیار کم میشود.

• سرطان پروستات به اندام های دیگر هم متاستاز می دهد؟

بله خصوصا به استخوانها،این بیماران بدلیل متاستاز استخوانی بسیار مستعد شکستگیهای استخوانی میباشند.

• تا چه مدت می توانیم برای سرطان پروستات دارو مصرف کنیم و جراحی نکنیم؟

سرطان پروستات درمان دارویی ندارد،باید به محض تشخیص یک درمان قطعی به صورت جراحی و یا رادیوتراپی انجام شود.

• عوارض بعد از جراحی پروستات چیست؟

این عوارض احتمالی هستند و در همه بیماران لزوما رخ نمیدهد: بی اختیاری ادراری ، اختلال نعوظ ، عدم خروج مایع منی ، تنگی مجرا

• مراقبت های بعد از جراحی پروستات چیست؟

سوند بیمار حداقل دو هفته باقی بماند،از فعالیتهای شدید جسمی پرهیز شود،آنتی بیوتیک تجویز شده مصرف شود.